Sự Tích Mẫu Thoải

1. Thủy quốc Động Đình đức Chúa Tiên
2. Phu tòng thủ đạo họa Kinh Xuyên
3. U vân khuất ảnh vầng minh nguyệt
4. Thất tiết oan tình thấu cửu thiên
5. Vấn trách Thảo Mai vu oán kết
6. Phóng lưu viễn xứ tại lâm tuyền
7. Thư phong phó chúc truyền Liễu Nghị
8. Thủy Quốc tái hồi vị thánh tiên

GHI CHÚ :

( Phần Chữ Hán Đọc Từ Phải Sang Trái Và Từ Trên Xuống Dưới )

1. Đức Chúa Tiên nơi thủy quốc - Hồ Động Đình

Hồ Động Đình hiện nay ở bên Trung Quốc, đó được dùng làm điển cố để chỉ cõi thủy cung

Đền Đồng Bằng, Thái Bình ngày nay được coi là chính sở thờ đức Vua Thủy Quốc Bát Hải Động Đình.

2. Chúa tiên giữ đạo “Phu tòng” đối với chồng là Kính Xuyên

3. Mây mờ che bóng vầng trăng sáng

4. Nỗi oan không giữ trọn tiết hạnh với chồng

5. Trách hỏi Thảo Mai cớ sao lại vu oan cho Chúa Tiên

6. Có tội nên bị đày nơi phương xa chốn rừng suối

7.Bức thư gửi gắm trao cho Liễu Nghị nhờ đưa giúp

8. Trở lại nơi thủy quốc với ngôi vị thánh tiên

THOẢI TIÊN THÁNH MẪU KỲ LỤC

Đoạn 1: Công Chúa kết duyên cùng Kính Xuyên

Trong cõi nhân gian kinh đô đế vương- cung vàng điện ngọc là nơi quyền quý cao sang bậc nhất

Cung điện chốn đó có muôn vàn cảnh đẹp tựa cõi tiên, nào là nơi Vua ở nào là nơi ngoạn cảnh, nào là chốn cung phi

Các thứ châu báu đều hội tụ về đó các thức quả quý hoa thơm các đồ vật đều cầu kì tố hảo

Nhưng đâu biết một lẽ cung điện trần gian nào sánh với cung điện ở cõi tiên

Trên thiên giới có Linh Tiêu Kim Khuyết Vân Cung Diêu Trì Cung Quảng Hàn Cung

Cõi lâm sơn có bồng lai bích động cảnh sắc thật chẳng đâu hơn

Chốn thủy quốc danh tiếng có Động Đình Hồ đó là nơi các vị tiên dòng thủy tộc ngự trị

Cửa thủy môn có đôi bên bạch xà thần tướng canh gác

Linh Hư Điện nơi Long Vương giá ngự có muôn vàn người hầu cận trang phục lóng lánh lễ nhạc uy nghi

Từ bên ngoài vào đi qua một dải rèm quý được kết bằng ngọc trai

Các điệu nhạc lạ kỳ được cất lên réo rắt khiến người ta say mê khôn xiết

Cõi thủy cung chính là nơi Bát Hải Long Vương cai quản

Mọi việc mưa gió trần gian đều do lệnh chỉ từ Động Đình Hồ

Long Vương Động Đình Hồ có đệ tam công chúa là Xích Lân Long Nữ.Đó là một vị thần nữ có sắc đẹp lạ thường

Y phục của công chúa được làm từ sợi tơ thần lấy từ một loài cây quý ở cõi thủy cung

Vòng ngọc công chúa đeo là do các giọt sương tích lại năm trăm năm trên lá sen ở cõi Bồng Lai

Chiếc kim thoa cài đầu có đính ngọc trân châu do đích thân Vương Mẫu Động Đình ban tặng

Chiếc kim thoa này luôn tỏa ánh sáng ấm áp, có thể tiêu tan các tật bệnh dù ở nơi tối tăm ngọc quý

Đính trên kim thoa có thể làm cho quang cảnh như được soi tỏ bởi vầng trăng sáng hôm rằm

Công Chúa được Vua Cha rất mực yêu quý.Nàng thường ra vào mọi nơi trong thủy cung mà không bị quản thúc.

Vua Động Đình Hồ có ý gả công chúa cho Kính Xuyên

Kính Xuyên cũng là dòng dõi lệnh tộc chốn thủy cung.Xét thấy cũng môn đăng hậu đối nên Vua Động Đình rất ưng

Âu cũng là rồng phượng sánh đôi thuận cho mối bang giao sau này

Vua Động Đình một thời có ướm hỏi Công Chúa rằng :
- Ái nữ, con vốn là người con hiếu thảo vẹn đầy ngôn hạnh công dung

Luôn được ta yêu quý.Ta thực chẳng muốn rời xa con

Nhưng sống trong cảnh chăn đơn gối chiếc cũng thật là thiệt thòi lắm lắm

Nay ở thủy cung có người là Kính Xuyên cũng dòng dõi nhà lệnh tộc ta muốn xe duyên kết mối cho con, con nghĩ sao?

- Muôn tâu phụ vương, ý Người đã quyết con đâu dám trái lời, nhưng phải xa phụ mẫu sống nơi đất khách quê người

Ko chăm sóc được cho phụ mẫu thực tội con bất hiếu

- Về nơi nhà chồng cũng là nhà mình, sao lại gọi là đất khách quê người, chim có bạn cá có đôi

Âu cũng là thuận lẽ, con không phải lo nghĩ xa xôi làm vậy.
Vua Động Đình khuyên nhủ công chúa xong thì định ngày làm lễ vu quy cho công chúa

Cõi thủy cung tưng bừng mở hội mừng tiệc kết duyên của công chúa

Sau khi làm lễ tế thiên địa càn khôn ở chính điện Linh Hư, Công chúa từ giã phụ mẫu lên kiệu rước về gia môn của Kính Xuyên.

Đoạn 2: Công Chúa bị gieo oan và bắt đầy chốn lâm sơn viễn xứ.

Sau khi công chúa xuất giá về cửa nhà Kính Xuyên, nàng luôn giữ tròn đạo tiết kính thờ cha mẹ chồng

Đối với chồng thì hết mực mến thương, thuận đạo phu tòng không hề sai khác

Kính Xuyên vốn dòng nho nhã nhưng tính khí lại ưa chơi bời, thường xuyên cùng bạn bè trà tửu mà bỏ bê nghĩa phu thê

Lâu ngày chẳng đoái hoài đến công chúa.Ít lâu sau Kính Xuyên cưới một người vợ lẽ là Thảo Mai

Thảo Mai cũng là người có nhan sắc nhưng lại gian xảo khôn lường

Trước mặt mọi người Thảo Mai luôn ra vẻ là tiểu tinh (vợ lẽ) vẹn nghĩa phải đạo với Công Chúa

Nhưng sau lưng thì luôn ngầm nói xấu Người.Thảo Mai thường than với Kính Xuyên là Công Chúa đối xử tệ bạc với mình

Mặc dù sự thật lại hoàn toàn trái ngược.Kính Xuyên vì đó mà cũng ngày càng xa cách với Công Chúa

Tuy vậy cha mẹ chồng lại rất quý mến Công Chúa.Thảo Mai thấy vậy mà coi Công Chúa như gai trong mắt

Luôn muốn nhổ đi.Một hôm nọ, Thảo mai viết một bức tình thư trá rằng đó là thư của công chúa viết cho tình nhân

Kogiữ trọn đạo tiết với Kính Xuyên.Kính Xuyên đùng đùng nổi giận từ mặt mà đuổi công chúa đi.Công Chúa nghẹn ngào mà rằng:

- Thưa phu quân, từ khi xuất giá vào cửa nhà chàng, thiếp đã là người của chàng

Đâu dám đơn sai tam tòng tứ đức.Ước nguyện duyên phận chồng vợ tới đầu bạc răng long

Chả nhẽ chàng không tin tưởng nơi thiếp mà lại tin vào bức đồ thư đó.

Kinh xuyên vẻ mặt đùng đùng mà quát lớn:

- Đừng có nhiều lời, nhà ngươi ỷ là vợ cả mà tệ bạc với Thảo Mai

Nay lại còn tư thông với tình nhân, vậy thì còn ở đây làm chi nữa
Cha mẹ chồng cũng ít nhiều khuyên can nhưng không được

Vậy là Công Chúa mắc vào dây gieo oan thất tiết mà bị Kính Xuyên sai gia nhân đày lên nơi rừng xanh xa xôi.(Tương truyền là Hàn Sơn, Thanh Hóa)

Đoạn 3: Nơi rừng xanh xa xôi Công Chúa được muôn loài yêu mến thuận thời gặp được Liễu Nghị và phó chúc thư phong.

Tưởng lẽ nơi rừng thiêng nước độc, bao loài ác thú hổ báo xà tinh công chúa khó mà bảo toàn tính mệnh.Ấy nhưng lẽ thường :

“Người tiên phẩm chất cốt tiên
Hào quang tỏa sáng khắp miền lâm sơn”.

Sự xuất hiện của công chúa khiến núi rừng dường như đổi khác

Mùa Đông không còn lạnh lẽo, mùa hè không còn quá gay gắt, có lẽ nhờ “cốt cách người tiên” mà có điều kì diệu như vậy

Nhờ có Công Chúa mà thời tiết thuận hòa, muôn cây nẩy lộc, hoa thơm trái ngọt ngạt ngào

Muôn thú nhờ đó mà dồi dào thức ăn nên rất mến phục tiên chúa

Muôn loài dâng tiến quả hoa, vượn dâng trái đào, hươu nai dâng hoa lan ngào ngạt, chim cất tiếng hót ca vang

Lấy thạch bàn làm giường nệm, lấy gió mát làm quạt lấy trăng sáng làm đèn, muôn loài làm bạn mà qua ngày tháng dãi dầu

Tuy vậy Trong lòng công chúa vẫn khôn khuây nỗi nhớ thủy quốc cố hương.Nỗi nhớ lang quân, nhớ lại tháng ngày nỗi duyên chồng vợ

Hai hàng nước mắt tuôn rơi mà thầm trách Kính Xuyên không nghĩ tới trước sau mà vùi hoa dập liễu, lỡ quên duyên nặng tình thâm

Rồi nàng lại trách than số phận cớ đâu con tạo xoay vần mà khiến hoa rơi ngọc vỡ.

“Dầu dãi nắng sương trải mấy thu
Cố hương thủy quốc mãi xa mờ
Duyên xưa ngẫm lại còn vương vít
Ngẫm buổi khải hoàn ngỡ là mơ”

Trải qua bao gió sương, ngẫm lại cũng là do duyên phận lẽ trời

Lúc chạnh lòng Tiên Chúa lại ngâm câu thơ lấy làm niềm vui cho bớt cô đơn hiu quạnh

Chợt nghe tiếng vó ngựa đằng xa, mà chiu khướu hót mãi không thôi

Thoắt đã thấy có một nam nhân cưỡi trên một con tuấn mã lại gần qua chỗ Tiên Chúa

Nhác trông thấy một thiếu nữ nhan sắc tuyệt trần mà lại âu sầu nhỏ đôi hàng châu lệ, chàng liền cất lời:

- Xin mạn phép hỏi cớ sao nàng lại than khóc âu sầu giữa nơi rừng thiêng hiu quạnh này có nỗi niềm khó nói nào chăng.

Công Chúa thấy người nam nhân có dáng vẻ một nho sĩ, lại ân cần thăm hỏi, nàng liền cảm kích mà đáp lại rằng:

- Đa tạ quân tử đã có lòng hỏi đến, thiếp xin kính cẩn trình thưa

Thiếp vốn là nữ tử của Vua Hồ Động Đình được phụ thân ước định duyên tình với chàng Kính Xuyên

Tưởng rằng duyên phận trăm năm tới buổi chiều tà bóng xế

Ngờ đâu thiếp lại vướng vào dây oan thất tiết, rằng phụ tình chồng mang tiếng lả lơi

Nay nơi non xanh hiu quạnh chẳng biết thời nào mà thoát khỏi.
Công Chúa vừa kể vừa nghẹn ngào nước mắt.Người nam nhân bèn nói:

- Liễu Nghị tôi vốn là hàn sĩ trên đường lai kinh tái thí,nay duyên trời run rủi mà thấy chuyện bất bình

Há chăng lại không trợ giúp, xin nàng đừng quá buồn đau mà hao gầy ngọc thể

Hỏi chăng nơi cố quốc bao xa, tôi có thể đưa tin giúp chăng.

- Xin đội ơn quân tử đã có lòng thương xót. Nơi quê nhà thiếp ở Hồ Động Đình cách nơi đây cũng xa xôi muôn dặm

Nay dám phiền quân tử đưa thư giúp cho quả thật thiếp cảm kích vô cùng ko dám quên ơn trời bể.
-Nhưng xin hỏi nàng, nơi thủy quốc mênh mang, tôi người phàm thời sao có thể xuống tới nơi đó được.

- Xin quân tử hãy cầm lấy cây kim thoa này, cùng với bức thư phong mà thẳng tới Động Đình

Khi tới nơi sẽ thấy một cây ngô đồng, chàng hãy lấy kim thoa gõ ba cái vào thân cây ắt sẽ có đường thông xuống thủy điện long cung.
Thời đó Công Chúa liền viết bức thư phong rồi trao cho Liễu Nghị cùng với cây kim thoa tín vật

Xong rồi Liễu Nghị tạ từ công chúa rồi lên ngựa thẳng lối mà đi, bụi vẫn tung mù mà bóng chàng dần dần khuất dạng…

(Chú ý: tương truyền Liễu Nghị là người Thanh Hóa, trên đường đi thi về qua Hàn Sơn mà gặp tiên chúa)

Đoạn 4:Liễu nghị đưa thư về tới Động Đình Hồ, Công Chúa được khải hoàn thủy quốc.

Liễu nghị thẳng hướng Đông mà đi, đến lúc vừa rạng sáng thì tới bể Đông.

Thoa như có phép thần kỳ lạ
Rút đường gần vừa quá nửa canh
Trăng tàn vừa lúc bình minh
Ngô đồng vừa đã hiện hình xa trông

Nước bể mênh mang mà gợn sóng. Bỗng trông thấy có một cây ngô đồng già cội

Chàng bèn lấy kim thoa gõ vào gốc cây ba tiếng. Bỗng thời thấy có mây đen cuồn cuồn, sóng nước dập dềnh

Giữa dòng nước xuất hiện một đôi rắn trắng. Liễu Nghị cúi đầu mà thưa trình chuyện của Công Chúa nhờ trao thư giúp

Đôi rắn bèn thoát xuống dưới mặt bể.Một lúc sau thấy dòng nước rẽ đôi, có một ông cụ già mời chàng xuống dưới thủy cung

Chàng đi theo ông cụ tới đáy hồ nơi đây cũng tòa vàng điện ngọc thực chẳng khác gì trên cạn

Đi đến một cung điện khá đồ sộ so với các cung vừa rồi Ông cụ bèn nói:

- Tôi là thần kim quy, sứ thần của thủy quốc

Nay đã dẫn người tới Linh Hư Động là nơi Bát Hải Động Đình Long Vương hằng ngự

Xin người hãy chờ ở đây để tôi vào tâu với Long Vương trước đã.

Một lát sau, ông cụ lại ra và mời Liễu Nghị vào trong chính cung

Trong nơi thủy điện quả thực trang hoàng lộng lẫy với vẻ đẹp lạ kì

Liễu Nghị cúi đầu quỳ xuống dâng thư và tâu:

- Xin bái kiến đức đại vương, hàn sĩ tôi là Liễu Nghị nay trên đường lai kinh tái thí mà gặp

Động Đình Công Chúa bị đày nơi chốn lâm sơn.Nàng có gửi bức thư nay xin kính trình lên đại vương xin Người ngự lãm.

Long Vương vội mở phong thư ra đọc.Đọc bức thư mà trong lòng đau xót

Ngài bèn truyền trưởng tử sai thủy quân lên đón rước công chúa hồi cung

Kính Xuyên và Thảo Mai bị gia hình trị tội

Công Chúa về tới thủy cung mà ôm lấy phụ mẫu tuôn đôi dòng ngọc lệ.
Long Vương liền thiết tiệc khải hoàn đón công chúa và khoản đãi đáp ơn đối với Liễu Nghị

CôngChúa lúc bấy giờ từ trong cung bước ra mà cúi đầu cảm tạ Liễu Nghị

Liễu Nghị cũng cúi đầu đáp lại. Long Vương bèn ướm lời nói với Nghị rằng:

- Nay tiểu nữ gặp phải tai họa may mà nhờ quân tử ra tay cứu giúp

Thật là ơn huệ trời bể khó mà báo đáp cho hết. Đó cũng hay là con tạo xoay vần, duyên trời định sẵn

Vậy ta có ý muốn nhận quân tử làm Quốc tế thủy cung.Vậy xin quân tử chớ từ chối

Liễu Nghị quả thực cũng có cảm tình với Công Chúa nay lại thuận duyên nên nghĩa phu thê

Chàng bèn cúi đầu mà ưng thuận.Đức Long Vương đứng ra làm chủ hôn cho công chúa và Liễu Nghị

Thủy cung mở đại tiệc linh đình khắp nơi vang lời ca tiếng hát, tiêu thiều nhã nhạc

Đức oai danh tiên chúa vang dội khắp nơi, gần xa kính vái.

Muôn dân lập đền thờ tôn ngài làm “ Thủy cung Thánh Mẫu ” - Bậc Mẫu Nghi Thiên Hạ